In 1964 introduceerde de psychoanalyticus Erich Fromm de term ‘kwaadaardig narcisme’. Hij noemde het een ‘ernstige psychische aandoening’ die een verschijningsvorm was van ‘het pure kwaad’. Hij werd bijgevallen door andere klinisch psychologen. Zo definieerde een andere psychoanalyticus, Otto Kernberg, kwaadaardig narcisme als ‘een antisociale persoonlijkheidsstoornis die zich voordoet bij iemand met pathologische grootheidswaan, een gebrekkig geweten, respectloos gedrag en een kenmerkend vertoon van hartstochtelijke wreedheid en sadisme’.

Deze klinisch psychologen waren het erover eens dat narcistische persoonlijkheidsstoornissen weliswaar vrij vaak voorkomen, maar dat kwaadaardig narcisme een ongebruikelijke variant is. Deze twee types zijn van elkaar te onderscheiden door het sadisme dat de kwaadaardige narcist aan de dag legt, het niet te rechtvaardigen plezier om het lijden van anderen. Het gebrek aan empathie is dus een belangrijke eigenschap van kwaadaardig narcisten. De huis-tuin-en-keuken-narcisten brengen anderen soms bewust schade toe om hun eigen verlangens te bevredigen (al dan niet tot hun spijt), maar een kwaadaardige narcist doet anderen kwaad zonder zich veel om de veroorzaakte schade te bekommeren.

Hun gedrag is rancuneus en vernederend. Ze hebben een zeer gebrekkig geweten. Ze weten misschien wel wat in de maatschappij als ‘goed’ en ‘fout’ wordt gezien, maar wat dat echt inhoudt gaat aan ze voorbij. Sociale emoties zoals liefde, pijn, vreugde, afkeer, schaamte en schuld, die onze relaties met andere mensen bepalen, kennen ze niet. Welke grenzen ze ook overschrijden, spijt voelen ze niet. Ze zijn niet in staat tot medelijden of medeleven.

Kort lontje

De narcist heeft een zeker superioriteitsgevoel, is niet zo empathisch en wil anderen nog wel eens voor eigen doeleinden gebruiken, maar de kwaadaardige narcist vertoont deze negatieve eigenschappen in het extreme. Zulke mensen hebben een kort lontje, zijn snel beledigd, en niet in staat om de meningen van anderen aan te horen of die te respecteren. Maar omdat ze zo goed kunnen doen alsof komen zij op anderen heel charmant over en kunnen ze een heel goede eerste indruk maken. Maar na verloop van tijd laten de mensen met wie zij omgaan zich niet zo makkelijk meer voor de gek houden.

Het onvermogen van kwaadaardige narcisten om vooruit te kijken is ook goed gedocumenteerd. Zij willen hun beloning nú. De toekomst bestaat niet voor ze, en saaie dingen vinden ze verschrikkelijk. En langetermijnplanning kan heel erg saai zijn! Hun gedrag is dus vooral op succes op de korte termijn gericht. Kansen grijpen doen ze met gemak, maar nadenken over de gevolgen of de volgende stap die moet worden genomen, dat niet. En op de lange termijn (waarbij ze de mensen waar ze mee werken als rivalen of prooi zien) ondermijnen narcisten de organisaties waar ze bij betrokken zijn.

Verdriet

De vraag is dus: hoe kun je het best met kwaadaardige narcisten omgaan? Kunnen ze worden ‘genezen’ of op zijn minst op een goede manier worden aangepakt? Afgaande op mijn ervaring met psychotherapie kan er heel erg weinig aan gedaan worden. Het beste advies is om uit hun buurt te blijven.

De voornaamste reden is dat kwaadaardige narcisten ongelooflijk slim zijn op het gebied van wat psychologen ‘impressiemanagement’ noemen. Als de beste acteur weten ze precies het juiste sociale gezicht of personage (‘persona’) te kiezen om de mensen om hen heen te manipuleren. Elke poging om hen te helpen draagt het risico in zich dat de helpende persoon eraan onderdoor gaat. Nog meer manipulatie en verdriet is de waarschijnlijkste uitkomst.

Bovendien kunnen deze manipulatoren van emoties, als ze met hun wangedrag worden geconfronteerd, hun toevlucht nemen tot woede, in een verdedigende houding schieten en wraakzuchtig worden. Ze nemen bijna nooit verantwoordelijkheid voor hun eigen daden. Als er iets is misgegaan, moet dat de schuld van iemand anders zijn. Wat ook wordt geprobeerd om hen te laten zien wat ze fout doen, ze blijven anderen bedriegen en voor hun karretje spannen zodat ze hun eigen persoonlijke doel bereiken.

Dus als we met een kwaadaardige narcist te maken hebben, kunnen we maar het beste bedenken wat George Bernard Shaw hier ooit over zei: ‘Ik heb lang geleden geleerd om nooit met een varken te worstelen. Je wordt allebei smerig en het varken houdt er nog van ook!’

bron https://agressietraining.nl/kennisbank/oorzaken-agressie/niet-alle-narcisten-zijn-gelijk/